Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị

Thưa các đồng chí,

Hôm nay, tôi rất hoan nghênh BHXH Việt Nam tổ chức Hội nghị trực tuyến quan trọng này để chúng ta thảo luận 3 nội dung, gồm: Đánh giá, nhìn lại kết quả 25 năm thực hiện chính sách BHXH, BHYT; bàn các giải pháp triển khai Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách BHXH và thảo luận, giải quyết, triển khai nhiệm vụ công tác năm 2020 của ngành BHXH.

Trước hết, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tôi chúc các đồng chí, quý vị đại biểu cùng toàn thể công chức, viên chức, người lao động ngành BHXH mạnh khoẻ, hạnh phúc để đóng góp vào sự nghiệp an sinh xã hội nói chung và đặc biệt là đóng góp vào sự nghiệp BHXH của nước ta thành công trong thời gian tới.

Thưa các đồng chí,

Nói chung về an sinh xã hội thì có rất nhiều nội dung nhưng riêng về lĩnh vực BHXH, BHYT có thể đánh giá, qua 25 năm hình thành và phát triển, BHXH Việt Nam đã đóng một vai trò trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ. Chính các đồng chí đã đóng góp để mang lại những thành quả của an sinh xã hội đáng khích lệ, được cộng đồng quốc tế công nhận.

Năm 2019, GDP bình quân đầu người của chúng ta đạt khoảng trên 2.800 đô la Mỹ, thuộc nhóm nước thu nhập trung bình thấp trên thế giới nhưng tuổi thọ trung bình của người dân Việt Nam đã đạt trên 73,6 tuổi thuộc nhóm cao của thế giới. Tỷ lệ hộ nghèo theo tiếp cận đa chiều còn dưới 4%. Các chỉ số phát triển con người HDI của Việt Nam có nhiều tiến bộ thuộc nhóm trung bình cao trong tổng số 189 quốc gia.

Những chỉ số ấy cho thấy sự tiến bộ của đất nước. Và tôi rất vui mừng hôm nay được dự Hội nghị này để bàn về các giải pháp phát triển hệ thống BHXH, góp phần vào sự phát triển của đất nước.

Nhân đây, tôi cũng thông tin thêm, trong phạm vi toàn cầu, chính sách BHXH đã xuất hiện từ cuối thế kỷ 19 với nhiều mô hình khác nhau. Ở nước ta, ngay sau khi giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ đã ban hành nhiều Sắc lệnh quan trọng (Sắc lệnh số 54, sắc lệnh số 105…) liên quan đến chế độ hưu bổng, chế độ trợ cấp thay lương khi công chức, viên chức nhà nước bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động… Đây là những văn bản đầu tiên về chính sách an sinh xã hội của nước ta. Năm 1961, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định 218-CP ban hành Điều lệ tạm thời về các chế độ BHXH đối với công nhân, viên chức Nhà nước.

Bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập quốc tế, với sự phát triển của nền kinh tế nhiều thành phần, chính sách BHXH từng bước được hoàn thiện, mở rộng ra các khu vực kinh tế khác nhau. Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội (1991) đã đề ra mục tiêu “thiết lập một hệ thống đồng bộ và đa dạng về bảo hiểm và trợ cấp xã hội…”. Cương lĩnh bổ sung, phát triển năm 2001 với quan điểm “Thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách” đã phát triển mục tiêu cao hơn, đó là “hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội”.

Hiến pháp năm 2013 đã khẳng định chính sách an sinh xã hội, chính sách BHXH trong hầu hết các quy định về quyền cơ bản chính trị, dân sự, kinh tế, xã hội, văn hóa của con người và đều hướng đến đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân. Điều 34, Hiến pháp 2013 đã khẳng định “Công dân có quyền được đảm bảo an sinh xã hội”. Điều 59 quy định “Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ thống an sinh xã hội…”.

Thưa các đồng chí,

Những năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng và thực hiện chính sách an sinh xã hội, BHXH, thúc đẩy tiến bộ và công bằng xã hội, coi đây vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển bền vững đất nước, thể hiện bản chất tốt đẹp của chế độ ta.

Hệ thống chính sách BHXH, BHYT trải qua nhiều giai đoạn ngày càng hoàn thiện hơn, phù hợp với sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước, thể hiện rõ nét trong các Nghị quyết Đại hội Đảng, các Nghị quyết, Chỉ thị của Trung ương như: Chỉ thị 15 về tăng cường lãnh đạo thực hiện các chính sách BHXH, Nghị quyết 15 về một số vấn đề về chính sách xã hội giai đoạn 2012-2020, Nghị quyết 21 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT, đặc biệt là Nghị quyết số 28 của Ban chấp hành Trung ương Đảng về cải cách chính sách BHXH. Có thể thấy, hệ thống pháp lý, chính sách, đường lối của Đảng ta về hệ thống an sinh xã hội nói chung và BHXH đã được thiết lập, phát triển ngày càng cao.

Sau 25 năm xây dựng và phát triển, BHXH Việt Nam với trọng trách được Chính phủ giao tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT thống nhất trong toàn quốc đã và đang có nhiều nỗ lực, cố gắng tổ chức thực hiện hiệu quả các chủ trương, chính sách về BHXH, BHYT và đạt nhiều kết quả quan trọng, nổi bật là:

- Hệ thống chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT ngày càng được hoàn thiện, đồng bộ, phù hợp với quá trình phát triển đất nước và thông lệ quốc tế; mô hình tổ chức hệ thống BHXH, BHYT ngày càng được hoàn thiện theo chủ trương của Đảng về cải cách, tinh gọn bộ máy. Công tác tuyên truyền phổ biến chính sách pháp luật BHXH, BHYT có nhiều đổi mới theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả, tạo sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của các tổ chức, cá nhân về vai trò, trách nhiệm cũng như mục đích, ý nghĩa của việc tham gia BHXH, BHYT.

- Diện bao phủ BHXH, BHYT ngày càng được mở rộng. Tính đến hết năm 2019, số người tham gia BHXH đạt gần 16 triệu người (chiếm khoảng 32,3% lực lượng lao động); số người tham gia BHYT đạt gần 86 triệu người (chiếm 90% dân số). Với tỷ lệ này, Việt Nam cơ bản đã hoàn thành mục tiêu BHYT toàn dân và về đích trước thời hạn so với mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 21, so với một số quốc gia phát triển trên thế giới thì để đạt mục tiêu BHYT toàn dân nói trên phải mất từ 40 đến 80 năm mà chúng ta chỉ cần một phần tư thế kỷ.

- Số lượng người thụ hưởng chế độ BHXH, BHYT không ngừng tăng, bình quân mỗi năm có hàng chục triệu lượt người hưởng chế độ BHXH, hàng trăm triệu lượt người hưởng chế độ BHYT. Việc chi trả các chế độ BHXH, BHYT được thực hiện kịp thời; phương thức chi trả được đổi mới theo hướng phục vụ, bảo đảm quyền lợi cho người lao động và Nhân dân.

- Quỹ BHXH, BHYT đã trở thành quỹ an sinh lớn nhất; tỷ lệ chi từ nguồn Quỹ BHXH ngày càng tăng; tỷ lệ chi từ ngân sách nhà nước cho BHXH ngày càng giảm, khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng trong việc khuyến khích người dân nâng cao năng lực tự bảo đảm an sinh xã hội.

- BHXH Việt Nam là một trong những đơn vị có nhiều thành tích trong công tác cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin với nhiều kết quả nổi bật: đã cắt giảm ¾ số thủ tục hành chính (giảm từ 263 xuống 27 thủ tục); đã xây dựng cơ sở dữ liệu và cấp mã BHXH cho 97 triệu dân, góp phần quan trọng vào xây dựng chính phủ số, cung cấp dịch vụ công trực tuyến cho toàn xã hội… đặc biệt là hệ thống giám định BHYT điện tử đã kết nối 100% cơ sở khám chữa bệnh, thực hiện giám định tự động chi phí khám chữa bệnh BHYT giúp cho việc quản lý, sử dụng quỹ khám, chữa bệnh BHYT được công khai, minh bạch, hiệu quả. Có được kết quả này, ngoài những đóng góp của toàn ngành BHXH còn có sự vào cuộc quyết liệt, chỉ đạo sát sao, hiệu quả của đồng chí Tổng Giám đốc.

Cải cách hành chính, ứng dụng CNTT cùng với nộp Thuế đã đóng góp vào cải thiện môi trường đầu tư ở Việt Nam. Tôi biểu dương cán bộ, công chức, viên chức, người lao động của toàn Ngành BHXH đã nỗ lực để Ngành là một trong những nơi đi đầu, có đóng góp quan trọng vào tiến trình xây dựng Chính phủ số, cung cấp dịch vụ công trực tuyến cho toàn xã hội, phục vụ người dân ngày một tốt hơn; đồng thời cũng biểu dương đồng chí Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh đã có sự vào cuộc quyết liệt, chỉ đạo sát sao, hiệu quả trong thời gian qua.

Tất cả những kết quả đấy đã góp phần quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu cao cả của Đảng và Nhà nước trong phục vụ, chăm lo cho người dân, khẳng định quan điểm đúng đắn của Đảng trong khuyến khích người dân nâng cao năng lực tự bảo đảm an sinh xã hội.

Bên cạnh sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên của Đảng, Quốc hội, Chính phủ; sự ủng hộ, giúp đỡ, đồng hành của các Bộ, Ban, Ngành, Đoàn thể; sự vào cuộc tích cực của cấp ủy, chính quyền, phải nói đến vai trò chủ động, tích cực, sáng tạo của ngành BHXH. Thay mặt Chính phủ, tôi nhiệt liệt biểu dương, đánh giá cao sự cố gắng, những nỗ lực của các thế hệ công chức, viên chức, người lao động ngành BHXH trong suốt chặng đường 25 năm qua.

Thưa các đồng chí

Chăm lo sức khỏe, đời sống, sự thịnh vượng, ấm no của người dân là sự nghiệp lâu dài của Đảng và Nhà nước ta. Mục tiêu xuyên suốt là phải có một hệ thống an sinh xã hội hướng tới toàn dân, phù hợp với chuẩn mực quốc tế tạo ra một mạng lưới an toàn gồm nhiều tầng, nhiều lớp bảo vệ tất cả các thành viên, cộng đồng xã hội. Điều này phải được quán triệt để mọi người dân của chúng ta đều được hưởng lợi từ sự nghiệp cách mạng do Đảng và Nhà nước ta lãnh đạo, quản lý, phát triển.

Để trở thành lưới an sinh xã hội trọng yếu gắn với mục tiêu, định hướng Xã hội chủ nghĩa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội thì độ bao phủ của BHXH phải rộng khắp hơn hay cụ thể là tất cả người lao động và những người phụ thuộc cần phải có lưới an sinh. Với chưa đến 1/3 người lao động tham gia BHXH hiện nay thì đích đến còn xa, do vậy những nỗ lực cần phải cao hơn, không được chủ quan.

Theo chỉ tiêu phấn đấu của Nghị quyết số 28-NQ/TW, toàn quốc tỷ lệ bao phủ BHXH phải đạt 35% lực lượng lao động trong độ tuổi vào cuối năm 2021; 45% vào năm 2025; BH thất nghiệp 28% vào năm 2021 và 35% vào 2025. Cho thấy chúng ta phải tiếp tục phấn đấu hơn.

Theo đó, chúng ta cần phải có giải pháp mới, sáng tạo, khắc phục những tồn tại, hạn chế. Hệ thống chính sách, pháp luật phải được thường xuyên đổi mới, cập nhật cho phù hợp với quy định quốc tế; Chính sách an sinh xã hội cần phải ứng dụng công nghệ số để được quản lý thống nhất, bảo đảm hiệu quả, giảm chi phí thường xuyên cho bộ máy tổ chức. Cần giảm mạnh thời gian nộp BHXH trong thời hạn tới; triệt để giải quyết tình trạng lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT, tình trạng trốn đóng BHXH và nâng cao công tác phối hợp, chia sẻ thông tin giữa cơ quan quản lý Nhà nước và cơ quan BHXH…

Một vấn đề mà ngành BHXH rất đáng suy nghĩ là báo cáo môi trường kinh doanh của Ngân hàng Thế giới công bố kết quả nộp thuế và BHXH năm 2019, chúng ta xếp 109/180 quốc gia, tăng 22 bậc so với năm 2018 nhưng phần tăng của BHXH có tiến bộ nhưng chưa nhiều, cần tiếp tục cải thiện. Trong khi đó mức đóng BHXH ở Việt Nam đang ở mức cao so với khu vực, tỉ lệ đóng BHXH của doanh nghiệp Việt Nam cũng cao trong khu vực ASEAN.

Một điều quan trọng cần chú ý là công cuộc phát triển BHXH hiện nay được thực hiện trong bối cảnh không ít khó khăn, thách thức như: Kinh tế trong nước còn khó khăn, nguồn lực chính sách nhà nước còn hạn hẹp, thu nhập của nhiều người dân còn thấp và chưa ổn định, tỷ lệ lao động ở khu vực phi chính thức ở mức cao, việc điều chỉnh một số chế độ BHXH qua nhiều giai đoạn tạo ra những bất hợp lý nhất định, áp lực của việc già hóa dân số đối với hệ thống BHXH còn rất lớn, tác động từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi nhanh về cơ cấu và quan hệ lao động...

Tôi muốn lấy một ví dụ về thách thức của Ngành BHXH, hiện, tình hình dịch bệnh Covid 19 có diễn biến vô cùng phức tạp, chúng ta càng thấy vai trò hết sức quan trọng của chính sách BHYT. Tuy nhiên, dù hầu hết người dân đã có BHYT nhưng diện bao phủ các dịch vụ còn thấp, chi phí chi trả còn khá hạn chế. Trong khi, việc người dân được tiêm phòng cúm hàng năm sẽ làm tăng khả năng đề kháng và giảm thiểu nguy cơ bị nhiễm cúm cho mỗi người và giảm gánh nặng cho xã hội nhưng BHYT hiện tại chưa có khả năng trang trải những chi phí dạng này. Đây là điều đáng quan tâm.

Mặt khác, Bộ Tài chính đang quản lý hơn 30 công ty kinh doanh bảo hiểm, có những hãng rất lớn, thu lợi nhuận cũng rất lớn. Các công ty này chỉ báo cáo kết quả lên Bộ Tài chính trên phương diện tài chính mà không báo cáo BHXH Việt Nam về đối tượng mua BHYT. Việc này cần khắc phục vì không chỉ lợi nhuận của các hãng bảo hiểm mà còn phải đóng góp cho đời sống người dân, an sinh xã hội. Những quỹ bảo hiểm này đóng góp như thế nào trong trường hợp dịch Covid-19 này?... Từ những vấn đề này, ngành Tài chính, ngành Y tế, BHXH Việt Nam cần tăng cường phối hợp để thực hiện tốt hơn, hướng tới bao phủ BHYT toàn dân.

Để BHXH thực sự là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội đất nước, tôi đề nghị BHXH Việt Nam và các bộ, ngành liên quan tiếp tục quán triệt sâu sát những quan điểm lớn trong Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH, để thực hiện thắng lợi những mục tiêu đề ra. Đó là:

Thứ nhất, BHXH Việt Nam là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, trong nền kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa, góp phần quan trọng thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm an sinh, ổn định chính trị-xã hội, đời sống nhân dân, phát triển bền vững đất nước.

Thứ hai, phát triển hệ thống BHXH linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại, hội nhập quốc tế, huy động các nguồn lực xã hội theo truyền thống tương thân tương ái của dân tộc, hướng tới bao phủ toàn dân theo lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế-xã hội, kết hợp hài hòa các nguyên tắc đóng-hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững.

Thứ ba, cải cách chính sách BHXH vừa mang tính cấp bách, vừa mang tính lâu dài, kết hợp hài hòa giữa kế thừa, ổn định với đổi mới, phát triển và phải đặt trong mối tương quan với đổi mới phát triển của các chính sách xã hội khác, nhất là chế độ tiền lương, thu nhập, trợ cấp, trợ giúp xã hội, để mọi công dân đều được bảo đảm an sinh xã hội.

Thứ tư, phát triển hệ thống tổ chức thực hiện chính sách BHXH bảo đảm tinh gọn, chuyên nghiệp, hiệu quả, hiện đại, nâng cao tính hấp dẫn, củng cố niềm tin và sự hài lòng của người dân và các chủ thể tham gia BHXH.

Thực hiện tốt chính sách BHXH là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tốc quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị -xã hội, doanh nghiệp và mỗi người dân chúng ta. Đây là việc của toàn xã hội, chứ riêng ngành BHXH không thể làm được.

Thưa các đồng chí!

Mọi thành công đều bắt đầu từ một tầm nhìn đúng, tôi yêu cầu BHXH Việt Nam phải xác lập một chiến lược phát triển để trở thành một thiết chế hiện đại, hiệu quả, từng bước mở rộng vững chắc, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân, bảo đảm tất cả mọi người đều có lưới an sinh xã hội, không để ai bị bỏ lại phía sau. Phát triển hệ thống BHXH linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại, hội nhập quốc tế, tôn trọng nguyên tắc đóng-hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ, bền vững. Xây dựng bộ máy tinh gọn, chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu quả gắn với việc ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối liên thông trong thực thi chính sách, để cho BHXH Việt Nam phải là mô hình đi đầu trong cải cách hoạt động, với tinh thần phục vụ, bảo đảm sự hài lòng của người dân, không ngừng củng cố niềm tin của người lao động.

Tôi đề xuất với toàn Ngành 5 nhóm giải pháp sau:

Trước hết, tiếp tục hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội theo hướng tích hợp để quản lý tập trung, thống nhất, có tính chia sẻ giữa Nhà nước, xã hội và người dân, trên cơ sở bám sát các mục tiêu và nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội của đất nước.

Thứ hai là tăng cường cải cách TTHC, ứng dụng công nghệ thông tin, tiếp tục hoàn thiện đầy đủ Cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm, hoàn thiện cơ sở pháp lý phục vụ xây dựng, kết nối, chia sẻ Cơ sở dữ liệu quốc gia của các bộ, ngành, địa phương với Cơ sở dữ liệu quốc gia của BHXH. Triển khai dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử, giao dịch điện tử, liên thông, giải quyết TTHC trên Trục dữ liệu quốc gia.

Thứ ba, tôi đề nghị 21.000 cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong toàn Ngành tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, thay đổi tác phong, lề lối làm việc; xây dựng chỉ số theo dõi, đánh giá chất lượng phục vụ người dân trên tất cả các lĩnh vực công tác theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp, thân thiện với người dân theo tinh thần của Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động vì người dân và doanh nghiệp.

Thứ tư, cần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý trong thực hiện chính sách; tăng cường công tác quản lý quỹ BHXH; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát; hoàn thiện cơ chế tài chính để chính sách BHXH, BHYT được thực hiện thống nhất, tiện lợi cho người dân.

Cuối cùng, tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền thường xuyên về an sinh xã hội nói chung, BHXH, BHYT nói riêng nhằm nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp, các ngành, các đoàn thể cũng như để nhân dân hiểu sâu sắc hơn nữa về ý nghĩa, vai trò, lợi ích của BHXH, BHYT.

Thưa các đồng chí!

Với những kết quả, thành tích đạt được trong 25 năm qua của ngành BHXH đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu, nhất là những thành công gần đây. Tôi tin tưởng rằng, đây là một bệ phóng để cán bộ ngành BHXH tiếp tục đoàn kết, sáng tạo, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao, xứng đáng với niềm tin của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân.

Tôi xin chúc các quý vị đại biểu và toàn thể công chức, viên chức, người lao động của BHXH Việt Nam lời chúc sức khỏe, chúc cho sự nghiệp vì an sinh xã hội của chúng ta có những bước tiến lớn trong giai đoạn tới.

Trân trọng cảm ơn!

Nguồn: BHXH Việt Nam