Qua các thời kỳ phát triển của đất nước, chính sách BHXH luôn được sửa đổi bổ sung và hoàn thiện để phù hợp với tình hình thực tế. Từ 01/01/2007, chính sách BHXH được thể chế hóa thành luật, đánh dấu một mốc lớn về phát triển và hoàn thiện chính sách BHXH ở nước ta. Đối tượng và loại hình tham gia BHXH được mở rộng từ 01/01/2008, ngoài loại hình BHXH bắt buộc có thêm loại hình BHXH tự nguyện. Theo Luật BHXH hiện hành, BHXH tự nguyện là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình và Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng BHXH để người tham gia hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.

BHXH tự nguyện được thực hiện đối với công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên mà không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Người tham gia có thể lựa chọn phương thức đóng: hàng tháng, 3 tháng một lần, 6 tháng một lần, 12 tháng một lần, một lần cho nhiều năm về sau với mức thấp hơn mức đóng hàng tháng hoặc một lần cho những năm còn thiếu với mức cao hơn mức đóng hằng tháng. Mức đóng bằng 22% mức thu nhập tháng mà người lao động lựa chọn để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Mức thu nhập tháng làm cơ sở để tính đóng BHXH được thay đổi tùy theo khả năng của người lao động ở từng thời kỳ, nhưng thấp nhất bằng chuẩn nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 tháng lương cơ sở.

Người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng quyền lợi gồm hai chế độ là hưu trí và tử tuất.

Đối với chế độ hưu trí: người tham gia BHXH tự nguyện có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi thì được hưởng lương hưu hàng tháng. Trường hợp người lao động tham gia BHXH tự nguyện nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi nhưng thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được đóng cho đến khi đủ 20 năm để hưởng lương hưu. Người hưởng lương hưu được cấp thẻ BHYT để đi khám chữa bệnh.

Người tham gia BHXH tự nguyện sau một năm không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần.

Đối với chế độ tử tuất: người lao động đang đóng BHXH, bảo lưu thời gian đóng BHXH, đang hưởng lương hưu khi chết thì người thân được hưởng chế độ tử tuất một lần. Ngoài ra, người có ít nhất 5 năm đóng BHXH tự nguyện hoặc người đang hưởng lương hưu khi chết thì người lo mai táng được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở.

Tham gia BHXH tự nguyện là hình thức để dành khi còn khỏe và còn sức lao động, để khi về già có lương hưu sinh sống và được chăm sóc sức khỏe, giúp cho người tham gia tự chủ hơn trong cuộc sống của mình. Không phải lệ thuộc, trở thành gánh nặng cho con cháu và xã hội. Mọi công dân Việt Nam trong độ tuổi lao động, nhất là bà con nông dân, thợ thủ công và người lao động tự do hãy tích cực tham gia BHXH tự nguyện để được hưởng quyền lợi thiết thực.

Để tạo điều kiện cho người dân tham gia BHXH tự nguyện, từ ngày 01/01/2018, Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn, cụ thể:

- Bằng 30% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo;

- Bằng 25% đối với người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ cận nghèo;

- Bằng 10% đối với các đối tượng khác.

Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ, Chính phủ sẽ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện cho phù hợp.

Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia BHXH tự nguyện thực tế của mỗi người nhưng không quá 10 năm (120 tháng).

Ví dụ: Chị H thuộc hộ gia đình cận nghèo tham gia BHXH tự nguyện từ tháng 6/2018 với mức thu nhập tháng lựa chọn là 800.000 đồng/tháng, giả sử chọn phương thức đóng là năm thì: Số tiền đóng BHXH tự nguyện 1 năm khi không được hỗ trợ sẽ là: 2.112.000 đồng.

Nhưng chị H thuộc hộ gia đình cận nghèo được  hỗ trợ 25% trên mức đóng BHXH hàng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và giả định mức chuẩn hộ nghèo tại thời điểm tháng 6/2018 là 700.000 đồng/tháng thì số tiền chị H đóng trong cả năm chỉ còn 1.650.000 đồng.

Tức chị được giảm 462.000 đồng/năm.

Với lợi ích thiết thực của BHXH tự nguyện, cùng với sự quan tâm của Nhà nước hỗ trợ một phần tiền đóng, thủ tục tham gia đơn giản, người tham gia chỉ cần liên hệ với Bưu điện nơi gần nhất hoặc cơ quan BHXH huyện, thành phố - nơi mình cư trú, để được hướng dẫn thủ tục tham gia. Khi hết tuổi lao động, người tham gia BHXH tự nguyện được hưởng lương hưu và được cấp miễn phí thẻ BHYT đi KCB, giúp ổn định cuộc sống và được chăm sóc sức khỏe bằng thẻ BHYT khi về già, đỡ gánh nặng cho gia đình và xã hội./.

                                                                                      Minh Đức

{loadposition baivietmoi}