Thông tư 08/2024/TT-TTCP (Thông tư 08) có 4 chương, gồm 27 điều hướng dẫn về trình tự, thủ tục tiến hành thanh tra; đồng thời quy định 51 biểu mẫu áp dụng thống nhất, chặt chẽ, thuận lợi cho hoạt động thanh tra, với nhiều điểm mới, nổi bật:

Thu thập thông tin trước khi thanh tra

Quy định rõ hơn về nội dung và phương thức thu thập thông tin trước thanh tra; các đoàn thanh tra phải chủ động nghiên cứu, khai thác tối đa dữ liệu có sẵn để khu biệt vùng trọng tâm cần thanh tra, giảm giấy tờ không cần thiết; giảm chồng chéo, trùng lặp giữa các cuộc thanh tra, giúp việc thực thi trở nên khoa học, chặt chẽ hơn, chuyên nghiệp hơn, tiết kiệm thời gian, tránh lãng phí nguồn lực, nâng cao chất lượng các kết luận thanh tra (KLTT) và hạn chế phiền hà cho đối tượng thanh tra (ĐTTT).

Báo cáo tiến độ và nâng cao trách nhiệm từng thành viên

Quy định rõ hơn về trách nhiệm Trưởng đoàn thanh tra báo cáo tiến độ theo từng giai đoạn, giúp cơ quan chủ trì/người có thẩm quyền ban hành quyết định thanh tra (QĐTT) theo dõi, điều chỉnh để kịp thời khắc phục khó khăn, vướng mắc, tránh tình trạng kéo dài không cần thiết; minh bạch hơn trong quy trình triển khai, hạn chế sự tùy tiện, trì trệ của một số đoàn thanh tra. Qua đó, giúp hoạt động thanh tra đảm bảo đúng tiến độ, đúng định hướng, tăng cường trách nhiệm của trưởng đoàn và cơ quan chủ trì/ người có thẩm quyền ban hành QĐTT.

Cạnh đó, Thông tư yêu cầu các thành viên đoàn thanh tra phải báo cáo cụ thể về nhiệm vụ được giao, kết quả đạt được, các kiến nghị liên quan đến xử lý trách nhiệm. Qua đó, nâng cao trách nhiệm của từng thành viên, giúp Trưởng đoàn xây dựng báo cáo đảm bảo chất lượng và tiến độ.

Xây dựng dự thảo kết luận thanh tra: Minh bạch và chính xác

Quy định ĐTTT được quyền tham gia vào quá trình giải trình các nội dung trong dự thảo kết luận, tạo cơ hội để ĐTTT bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, giúp KLTT trở nên minh bạch, công khai, khách quan hơn, tránh sai sót hoặc sự áp đặt chủ quan từ phía đoàn thanh tra; đảm bảo quyền lợi của ĐTTT, đồng thời giúp cơ quan thanh tra củng cố tính chính xác, thuyết phục của kết luận qua việc nâng cao chất lượng, tính minh bạch của KLTT, nhằm hạn chế khiếu nại, khiếu kiện sau thanh tra.

Giám sát hoạt động thanh tra: Kiểm soát chặt chẽ, tránh tiêu cực

Quy định người ra QĐTT có quyền đình chỉ hoặc thay đổi người giám sát nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm, đảm bảo tính công minh, tránh xung đột lợi ích; cơ chế giám sát chặt chẽ hơn, giúp ngăn chặn nguy cơ lạm dụng quyền lực trong quá trình thanh tra; đảm bảo các cuộc thanh tra diễn ra đúng quy định, không bị chi phối bởi lợi ích cá nhân, hạn chế sai phạm trong nội bộ ngành thanh tra, nâng cao tính liêm chính và uy tín của cơ quan thanh tra.

Thẩm định dự thảo kết luận thanh tra: Đảm bảo tính chính xác, khách quan

Quy định bắt buộc thẩm định dự thảo KLTT đối với cấp Trung ương, cấp bộ và cấp tỉnh trước khi ban hành, giúp phát hiện sớm các sai sót, đảm bảo nội dung phù hợp với quy định pháp luật và thực tiễn; giảm thiểu đến mức thấp nhất có thể trường hợp kết luận thiếu cơ sở, gây ảnh hưởng tiêu cực đến ĐTTT nhờ KLTT đảm bảo tính chính xác, khách quan nên hạn chế được khiếu kiện sau thanh tra.

Với những điểm mới nêu trên, Thông tư 08 không chỉ là một sự điều chỉnh mang tính kỹ thuật mà thực sự là một bước đột phá giúp công tác thanh tra minh bạch hơn, chuyên nghiệp hơn và hiệu lực, hiệu quả hơn trong điều kiện mới./.