Chị Nguyễn Thị Hà (Hoàng Mai, Hà Nội) là một trong những người vừa nộp hồ sơ xin hưởng BHXH một lần tại BHXH quận Hai Bà Trung, cho biết: Hơn 1 năm trước, chị làm tại công ty chuyên tổ chức du lịch trong nước cho khách quốc tế. Khi dịch Covid-19 bùng phát, không còn khách, ban đầu công ty cho chị tạm nghỉ việc không lương, sau hơn 2 tháng vẫn không có triển vọng mở lại thị trường du lịch, công ty cho chị nghỉ việc. “Tới nay tròn 1 năm mình cầm quyết định nghỉ việc, đủ điều kiện rút BHXH một lần, với hơn 10 năm đóng BHXH, số tiền nhận được khoảng 100 triệu đồng. Trong lúc khó khăn, thất nghiệp, khoản tiền này đủ trang trải tới khi có việc làm mới”- chị Hà nói.

Hiện nay, những trường hợp rút BHXH một lần như chị Hà không hiếm gặp tại bộ phận tiếp nhận hồ sơ của các cơ quan BHXH. Đặc biệt, sau khi nhiều người mất việc làm do ảnh hưởng của dịch Covid-19 năm 2020, nay mới đủ điều kiện 1 năm không có việc làm để được hưởng BHXH một lần. Dự báo, từ năm 2021 tới khi dịch bệnh được kiểm soát và thị trường lao động phục hồi, số người rút BHXH một lần sẽ tăng cao hơn so với các năm 2020 về trước. Thực tế, chỉ trong Quý I/2021, BHXH các địa phương trong cả nước đã giải quyết cho 226.500 người hưởng BHXH một lần, tăng 20,5% so với cùng kỳ năm trước. Đáng chú ý, chỉ trong tháng 4/2021 cũng có 114.393 người nghỉ việc hưởng BHXH một lần.

Báo cáo của Bộ LĐ-TB&XH và ILO cùng thực hiện cho thấy, các trường hợp hưởng BHXH một lần chủ yếu có số năm đóng BHXH ít (đa số dưới 15 năm). Một phần nguyên nhân của thực trạng này do quy định về điều kiện để một người hưởng lương hưu phải đóng BHXH ít nhất 20 năm là quá dài, không phù hợp với thị trường lao động nhiều biến động. Bên cạnh đó, quy định hưởng BHXH một lần hiện khá dễ dàng, thậm chí mức hưởng cao hơn mức đóng. Theo đó, sau 1 năm nghỉ việc và không tham gia BHXH, NLĐ có thể hưởng BHXH một lần và mức hưởng những năm đóng trước năm 2014 lên đến 1,5 tháng lương/năm; sau năm 2014 lên 2 tháng lương/năm.

Chính vì vậy, Bộ LĐ-TB&XH đang nghiên cứu sửa đổi quy định hưởng BHXH một lần nhằm khuyến khích NLĐ bảo lưu tiền BHXH để hưởng lương hưu thay vì hưởng BHXH một lần. Theo đó, sẽ điều chỉnh quy định về điều kiện hưởng BHXH một lần; có lộ trình tiến tới chỉ giải quyết hưởng BHXH một lần với NLĐ tới tuổi hưu nhưng không đủ điều kiện hưởng lương hưu và không có nhu cầu đóng tiếp (trừ trường hợp ra nước ngoài hoặc mắc bệnh hiểm nghèo); giảm điều kiện số năm đóng BHXH để hưởng lương hưu từ 20 năm hiện hành xuống 15 năm, tiến tới còn 10 năm.

Theo đánh giá của các chuyên gia về an sinh, BHXH hưu trí là cho dài hạn khi về hưu NLĐ có lương, đồng thời cũng là sự chia sẻ giữa NLĐ, doanh nghiệp, nhà nước nhằm đảm bảo an sinh xã hội. Vì vậy, cần xem BHXH là khoản tiết kiệm nhưng có điều kiện, không phải ai thích rút là rút. Bởi các quốc gia khác đều quy định chỉ cho lao động rút BHXH một lần khi hết tuổi lao động và không đủ điều kiện hưởng lương hưu. Và với Việt Nam, do đặc thù thị trường lao động vẫn có thể cho NLĐ rút BHXH một lần, nhưng chỉ được rút phần lao động đóng, còn phần doanh nghiệp cùng đóng thì lao động không được rút…

Dưới góc độ khác, ông Bùi Sỹ Lợi- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội cho rằng, NLĐ cần hiểu rằng tiền đóng vào Quỹ BHXH là “của để dành” của chính mình, khoản này không mất đi mà được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng. Do đó, NLĐ hoàn toàn có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện. “Trong thời gian bảo lưu, nếu chẳng may qua đời thì còn được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con) hoặc hưởng đến khi chết (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi lao động và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở); trường hợp nhận trợ cấp tuất một lần thì mức trợ cấp được tính như BHXH một lần. NLĐ nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc NLĐ tự tước bỏ quyền được đảm bảo ASXH- trở thành vấn đề đáng quan ngại cho xã hội trong tương lai. Do vậy, NLĐ phải cân nhắc kỹ để bảo đảm cho tương lai”- ông Lợi khẳng định.

Nguồn: baobaohiemxahoi.vn